Quyết định của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) trong năm ngoái về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yaov Gallant đã tạo ra một mối đe dọa nghiêm trọng đối với chủ quyền quốc gia, đồng thời gây nguy hiểm đến tự do của công dân Mỹ, đặc biệt là các thành viên trong quân đội và những cựu quan chức Mỹ.
Các cáo trạng của Netanyahu và Gallant tại ICC có thể đã không xảy ra nếu không có những nỗ lực của các chính quyền Obama và Biden nhằm hợp pháp hóa tòa án này sau nhiều năm nỗ lực của Mỹ trong việc làm mất uy tín ICC. Chính quyền Trump cần hành động nhanh chóng để đảo ngược xu hướng đáng lo ngại này bằng cách bãi bỏ, làm mất uy tín và trừng phạt ICC.
Hiệp ước thành lập ICC — Quy chế Roma của Tòa án Hình sự Quốc tế — đã được Mỹ ký kết trong thời kỳ chính quyền Clinton vào năm 2000. Tuy nhiên, Tổng thống Clinton không đệ trình hiệp ước này lên Thượng viện phê duyệt vì sự phản đối của nhiều thượng nghị sĩ thuộc cả hai đảng, những người cho rằng tòa án này đe dọa an ninh quốc gia Mỹ và quyền lợi hiến định của công dân Mỹ. Theo giáo sư luật John Yoo của Đại học California-Berkeley, ICC “là một nỗ lực khác của giới tinh hoa toàn cầu — bao gồm các chính phủ châu Âu, các tổ chức quốc tế và các nhóm lợi ích hỗ trợ, các học giả và những nhà hoạt động — nhằm đe dọa chủ quyền của Mỹ.”
David Rivkin và Lee Casey, cả hai đều là luật sư và từng là quan chức Bộ Tư pháp dưới thời chính quyền Bush, đã cảnh báo về việc thành lập ICC bởi:
“Việc thành lập một tòa án thường trực, vượt qua các quốc gia với quyền lực độc lập để xét xử và trừng phạt các quan chức dân cử vì các hành động chính thức của họ là một sự đột phá quyết định đối với các lý tưởng cơ bản của người Mỹ về tự trị và chủ quyền phổ quát. Nó sẽ đánh mất quyền tối thượng trong việc xét xử các hành động của các quan chức Mỹ từ tay người dân Mỹ và chuyển giao cho một bộ máy quan liêu quốc tế không được bầu cử và không chịu trách nhiệm. Như Alexis de Tocqueville đã viết trong cuốn Democracy in America, ‘[người trừng phạt tội phạm là … người thực sự cai trị xã hội]’”.
Để bảo vệ người Mỹ khỏi bị bắt giữ bởi ICC khi họ ở nước ngoài, chính quyền George W. Bush đã đàm phán các thỏa thuận song phương với hơn 100 quốc gia để không giao nộp công dân Mỹ cho ICC.
Vào năm 2002, Quốc hội đã thông qua Đạo luật Bảo vệ Thành viên Dịch vụ Mỹ (American Service Members’ Protection Act), công nhận các biện pháp bảo vệ cho công dân Mỹ và các đồng minh khỏi quyền tài phán của ICC và hạn chế sự tham gia của Mỹ vào tòa án này. Đạo luật này còn được gọi là “Đạo luật Xâm lược The Hague” vì nó cũng cho phép sử dụng lực lượng quân sự của Mỹ để giải cứu bất kỳ công dân Mỹ hay công dân của các quốc gia đồng minh của Mỹ bị ICC giam giữ. Đạo luật này cũng cấm hỗ trợ quân sự của Mỹ đối với các quốc gia là thành viên của ICC và không có thỏa thuận không giao nộp công dân Mỹ cho tòa án này.
Vào tháng 6 năm 2020, chính quyền Trump đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với các quan chức ICC vì các cuộc điều tra về tội ác chiến tranh của các quan chức quân sự và tình báo Mỹ tại Afghanistan, và các vi phạm nhân quyền của chính quyền Israel đối với người Palestine. Chính quyền Biden đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt này vào tháng 4 năm 2021.
Mặc dù đã có các hành động từ Quốc hội và các chính quyền trước để bảo vệ người Mỹ khỏi ICC, các chính quyền Obama và Biden đã hành động như thể Mỹ chấp nhận Quy chế Roma và thực hiện các bước đi âm thầm nhằm biến Mỹ thành một quốc gia thành viên của ICC.
Vào năm 2010, chính quyền Obama đã cử một đại diện tham dự một cuộc họp của cơ quan lãnh đạo ICC, Đại hội các Quốc gia Thành viên, với tư cách là quốc gia quan sát viên. Năm 2011, chính quyền Obama đã bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để giới thiệu tình hình Libya lên ICC. Các quan chức Obama cũng đã ủng hộ việc chuyển giao các lãnh đạo phiến quân Congo cho ICC vào năm 2012 và 2015.
Vào năm 2023, Tổng thống Biden đã gọi việc truy tố Tổng thống Nga Vladimir Putin của ICC là “hợp lý”. Vào năm 2023, ông Biden đã ra lệnh cho chính quyền hợp tác với một cuộc điều tra của ICC về tội ác chiến tranh của Nga tại Ukraine. Chính quyền Biden cũng đã phản đối một cách nhạt nhẽo về các báo cáo rằng ICC dự định truy tố Netanyahu.
Những động thái của chính quyền Obama và Biden đã góp phần hợp pháp hóa ICC và khuyến khích tòa án này phát lệnh truy nã và bắt giữ Netanyahu và Gallant. Rabbi Abraham Cooper, phó giám đốc Trung tâm Simon Wiesenthal, cảnh báo rằng các lệnh bắt giữ Netanyahu và Gallant đánh dấu một sự phát triển nguy hiểm, trong đó tòa án này chuyển từ thời kỳ chính trị vô dụng sang việc làm màu mè thay mặt cho khủng bố và những tội phạm tồi tệ nhất thế giới.
Các thành viên Quốc hội từ cả hai đảng đều lên án mạnh mẽ động thái gần đây của ICC trong việc bắt giữ Netanyahu và Gallant. Trước các lệnh bắt giữ, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, R-S.C., gọi tòa án này là “một tổ chức phi pháp và mang động cơ chính trị” và cam kết sẽ giới thiệu một dự luật áp đặt các lệnh trừng phạt đối với bất kỳ đồng minh nào của Mỹ thực thi các lệnh bắt giữ này.
Thượng nghị sĩ Tom Cotton, R-Ark., phản ứng tương tự, tuyên bố, “Tai họa cho hắn và bất kỳ ai cố gắng thực thi các lệnh bắt giữ này. Hãy để tôi nhắc nhở tất cả họ: Luật Mỹ về ICC được biết đến với tên gọi Đạo luật Xâm lược The Hague vì lý do này.”
Đáp lại các lệnh bắt giữ Netanyahu và Gallant, Cố vấn An ninh Quốc gia dự kiến của Tổng thống Trump, Michael Waltz, đã nói trên X rằng ICC “không có uy tín” và “bạn có thể mong đợi một phản ứng mạnh mẽ đối với sự thiên vị chống Do Thái của ICC và LHQ vào tháng Giêng.”
Theo các báo cáo từ báo chí, Tổng thống Trump đang xem xét các lệnh trừng phạt đối với Chánh Công tố ICC Karim Khan và các thẩm phán đã phát hành các lệnh bắt giữ Netanyahu và Gallant.
Các phản ứng được cho là sẽ được chính quyền Trump thực hiện để đối phó với các lệnh bắt giữ ICC đối với Netanyahu và Gallant là cách tiếp cận đúng đắn để đảo ngược những nỗ lực ngớ ngẩn của chính quyền Obama và Biden trong việc hợp pháp hóa tòa án quốc tế nguy hiểm này.
Các bước đi này nên xây dựng dựa trên dự luật của Thượng nghị sĩ Graham để thuyết phục các quốc gia thành viên ICC rút khỏi hiệp ước ICC và ngừng đóng phí cho ICC. Mỹ cũng nên tuyên bố rằng nhân viên ICC sẽ phải đối mặt với hình phạt hình sự của Mỹ về tội bắt cóc nếu một công dân Mỹ bị bắt theo lệnh của ICC.
Tòa án Hình sự Quốc tế là một tòa án quốc tế mất kiểm soát, đại diện cho một mối đe dọa nghiêm trọng đối với chủ quyền của Mỹ và tự do của công dân Mỹ cũng như công dân các đồng minh của chúng ta. Tôi tin tưởng rằng việc chống lại ICC sẽ là một ưu tiên cao trong chính sách an ninh quốc gia “Nước Mỹ Trước tiên” của chính quyền Trump.
Ngọc Lê: Viêt Sóng TV
