Washington, D.C. – Ngày 21 Tháng 01 Năm 2025, cuộc gặp gỡ giữa Thượng nghị sĩ Marco Rubio và Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Takeshi Iwaya diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Nhật đang được định hình lại bởi các thách thức địa chính trị và kinh tế toàn cầu. Đây không chỉ là một cuộc họp song phương thông thường, mà còn là cơ hội để hai bên vạch ra chiến lược đối phó với những thay đổi lớn trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, đặc biệt là trước sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc.
Trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump, Hoa Kỳ đặt trọng tâm vào việc củng cố liên minh với các đối tác chiến lược, và Nhật Bản đứng đầu danh sách này. Chính sách mới nhấn mạnh Hoa Kỳ cam kết mở rộng quan hệ quân sự với Nhật Bản bằng cách nâng cấp các căn cứ quân sự tại quốc gia này và triển khai thêm các hệ thống phòng thủ hiện đại như Patriot và Aegis Ashore. Những động thái này nhằm mục tiêu bảo vệ Nhật Bản trước các mối đe dọa ngày càng gia tăng từ Triều Tiên và Trung Quốc, đồng thời củng cố an ninh trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Về mặt thương mại, Washington đang đẩy mạnh đàm phán các hiệp định song phương mới, tạo cơ hội cho xuất khẩu nông sản và năng lượng từ Mỹ sang Nhật Bản. Đồng thời, các rào cản đối với sản phẩm công nghệ cao của Nhật Bản cũng sẽ được giảm thiểu, góp phần thúc đẩy trao đổi kinh tế giữa hai nước.
Ngoài ra, hợp tác trong lĩnh vực công nghệ đang trở thành ưu tiên hàng đầu trong quan hệ Mỹ-Nhật. Một liên minh công nghệ giữa hai quốc gia đang được xây dựng, tập trung vào các lĩnh vực như 5G, trí tuệ nhân tạo và sản xuất chip bán dẫn. Nỗ lực này không chỉ nhằm tăng cường sức mạnh công nghệ của hai bên mà còn giúp giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong các chuỗi cung ứng chiến lược.
Trung Quốc hiện là một thách thức lớn đối với cả Mỹ và Nhật Bản, từ vấn đề Biển Đông, Đài Loan, đến các chính sách kinh tế “Bẫy nợ” tại khu vực Đông Nam Á. Trung Quốc không chỉ đẩy mạnh quân sự hóa mà còn tận dụng các công cụ kinh tế và ngoại giao để mở rộng ảnh hưởng. Rubio và Iwaya đã thống nhất về việc tăng cường tuần tra hàng hải chung tại Biển Đông, cũng như xây dựng các cơ chế kinh tế để ngăn chặn sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Một số nhà phân tích cho rằng việc đối phó với Trung Quốc không chỉ là vấn đề quân sự mà còn đòi hỏi một chiến lược kinh tế và ngoại giao toàn diện. Giáo sư Takashi Murata, chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Đại học Tokyo, nhận định: “Liên minh Mỹ-Nhật sẽ không thể hiệu quả nếu chỉ tập trung vào khía cạnh quân sự. Sự gắn kết về kinh tế và công nghệ mới là chìa khóa để duy trì ưu thế trước Trung Quốc.” Sự kiện này nhận được sự quan tâm đặc biệt từ cả hai nước. Tại Nhật Bản, người dân ủng hộ mạnh mẽ các chính sách tăng cường hợp tác với Mỹ, đặc biệt là trong bối cảnh Tokyo đang đối mặt với nguy cơ an ninh ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, không phải tất cả đều đồng thuận. Một số ý kiến lo ngại rằng việc phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ có thể khiến Nhật Bản mất đi sự tự chủ trong chính sách đối ngoại. “Nhật Bản cần duy trì một chính sách đối ngoại độc lập hơn, đặc biệt là trong bối cảnh Mỹ có thể thay đổi định hướng chính trị trong tương lai,” một cựu quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản chia sẻ. Ở Mỹ, các chuyên gia kinh tế đánh giá cao việc thúc đẩy các hiệp định thương mại với Nhật Bản, xem đây là cơ hội để giảm thâm hụt thương mại và tăng cường xuất khẩu. Tuy nhiên, phe chỉ trích cho rằng việc tập trung quá nhiều nguồn lực vào khu vực châu Á có thể làm suy giảm sự chú ý của Mỹ tại các khu vực khác như Trung Đông hay châu Âu.
Chính quyền Trump đã khéo léo kết hợp thương mại và quân sự để xây dựng một liên minh mạnh mẽ với Nhật Bản. Việc mở rộng các hiệp định thương mại không chỉ giúp Nhật Bản tăng trưởng kinh tế mà còn tạo ra nguồn lực để đầu tư vào quốc phòng. Rubio nhấn mạnh: “Một Nhật Bản mạnh mẽ về kinh tế và an ninh không chỉ có lợi cho khu vực mà còn củng cố vai trò lãnh đạo toàn cầu của Hoa Kỳ.”
Cuộc gặp gỡ giữa Marco Rubio và Takeshi Iwaya không chỉ đơn thuần là một buổi đối thoại song phương mà còn là bước khởi đầu quan trọng cho một chiến lược dài hạn. Trong bốn năm tới, quan hệ Mỹ-Nhật dự kiến sẽ trở thành trụ cột vững chắc của trật tự quốc tế mới, khi cả hai quốc gia không chỉ tập trung vào hợp tác quân sự mà còn mở rộng sang các lĩnh vực kinh tế, công nghệ và an ninh phi truyền thống.
Chính quyền Trump với các chính sách mang tính đột phá đang hướng tới việc tái định nghĩa vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ thông qua các liên minh chiến lược. Nhật Bản, với vị trí địa lý quan trọng và tiềm lực kinh tế mạnh mẽ, sẽ là một đối tác không thể thay thế trong nỗ lực đối phó với các thách thức từ Trung Quốc và Triều Tiên. Đồng thời, sự hợp tác trong công nghệ tiên tiến và sản xuất chuỗi cung ứng không chỉ giúp hai quốc gia gia tăng khả năng cạnh tranh mà còn giảm thiểu nguy cơ phụ thuộc vào những nguồn lực không đáng tin cậy.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa những mục tiêu này, cả Mỹ và Nhật Bản cần phải vượt qua nhiều thách thức. Những lo ngại về cân bằng quyền lực, sự gia tăng chủ nghĩa bảo hộ và áp lực từ các quốc gia đối đầu như Trung Quốc và Nga sẽ đòi hỏi sự linh hoạt trong chính sách ngoại giao và khả năng thích nghi trước các biến động toàn cầu. Việc duy trì một liên minh mạnh mẽ, dựa trên sự tin cậy và lợi ích chung, sẽ là chìa khóa để đối phó với các nguy cơ tiềm tàng.
Nhìn xa hơn, quan hệ Mỹ-Nhật không chỉ là vấn đề lợi ích quốc gia mà còn là biểu tượng cho sự hợp tác toàn cầu trong thế kỷ 21. Sự gắn kết chặt chẽ này không chỉ mang lại hòa bình và ổn định cho khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mà còn khẳng định giá trị của các liên minh dân chủ trong việc bảo vệ tự do và thịnh vượng.
Như một nhà ngoại giao kỳ cựu đã nhận xét: “Liên minh Mỹ-Nhật không chỉ là nền tảng cho quan hệ song phương mà còn là tấm gương cho sự hợp tác giữa các quốc gia dân chủ trên toàn thế giới.” Trong bối cảnh thế giới đang thay đổi từng ngày, việc củng cố và phát triển mối quan hệ này không chỉ mang ý nghĩa chiến lược mà còn thể hiện cam kết chung đối với một tương lai bền vững và thịnh vượng.
Phạm Bạch Nhật: Việt Sóng TV
