Việc Tổng thống Donald Trump đề cử Jared Isaacman, một tỷ phú doanh nhân và phi hành gia thương mại đầu tiên thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian, vào vị trí lãnh đạo NASA đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược không gian của Mỹ. Isaacman không chỉ là một nhân vật nổi bật trong lĩnh vực hàng không và vũ trụ mà còn là biểu tượng của tinh thần đổi mới và tham vọng, phù hợp với tầm nhìn của Trump và người đồng minh thân cận Elon Musk. Phân tích này sẽ xem xét ý nghĩa của sự lựa chọn này, mối quan hệ giữa Isaacman, Trump và Musk, những kỳ vọng cho NASA và ngành không gian trong 4 năm tới, đồng thời đề xuất cách nâng cao tầm vóc của Lực lượng Không gian Hoa Kỳ (Space Force) để củng cố vị thế lãnh đạo của Mỹ trong không gian.
Jared Isaacman, 41 tuổi, mang đến NASA một hồ sơ lý lịch độc đáo. Ông là người sáng lập Shift4 Payments, một công ty xử lý thanh toán trị giá hàng tỷ đô la, và Draken International, nơi ông xây dựng đội máy bay chiến đấu tư nhân lớn nhất thế giới. Thành tựu đáng chú ý nhất của Isaacman là vai trò chỉ huy sứ mệnh Inspiration4 năm 2021 – chuyến bay đầu tiên vào quỹ đạo Trái Đất với toàn bộ phi hành đoàn là dân thường, được thực hiện trên tàu vũ trụ của SpaceX. Ông cũng lập kỷ lục thế giới về chuyến bay vòng quanh Trái Đất nhanh nhất bằng máy bay phản lực nhẹ và thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian thương mại đầu tiên trong sứ mệnh Polaris Dawn năm 2024. Lời trích dẫn của ông—“Bạn chỉ có một lần để sống. Nếu bạn có khả năng, bạn có nghĩa vụ sống hết mình”—phản ánh triết lý cá nhân phù hợp với tinh thần mạo hiểm và đổi mới mà Trump và Musk đề cao.
Sự lựa chọn Isaacman khác biệt so với các lãnh đạo NASA truyền thống, thường là các nhà khoa học, kỹ sư hoặc chính trị gia dày dặn kinh nghiệm trong chính phủ. Thay vào đó, Trump chọn một doanh nhân thành công từ khu vực tư nhân, người không chỉ có kinh nghiệm thực tế trong không gian mà còn có mối quan hệ chặt chẽ với ngành công nghiệp thương mại, đặc biệt là SpaceX của Elon Musk. Điều này cho thấy ý định của Trump trong việc thúc đẩy sự hợp tác công-tư và định hình NASA thành một cơ quan tiên phong, tập trung vào các sứ mệnh táo bạo như quay lại Mặt Trăng và chinh phục sao Hỏa.
Isaacman có mối liên kết sâu sắc với cả Trump và Musk, tạo nên một tam giác quyền lực tiềm năng trong chính sách không gian của Mỹ. Với Trump, Isaacman đại diện cho lý tưởng của ông về một nước Mỹ dẫn đầu, nơi khu vực tư nhân đóng vai trò trung tâm trong việc đạt được các mục tiêu quốc gia. Trump gọi việc đề cử Isaacman là khởi đầu của “Kỷ nguyên Vàng” mới của Mỹ, nhấn mạnh niềm tin rằng ông ấy sẽ đưa NASA vượt qua những giới hạn hiện tại. Sự lựa chọn này cũng phản ánh xu hướng của Trump trong việc bổ nhiệm những người ngoài cuộc với tư duy kinh doanh vào các vị trí lãnh đạo chính phủ—một chiến lược đã được thấy trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Mối quan hệ của Isaacman với Elon Musk còn rõ ràng hơn. Là khách hàng lớn của SpaceX, Isaacman đã tài trợ và chỉ huy hai sứ mệnh trên tàu vũ trụ của công ty này, bao gồm Inspiration4 và Polaris Dawn. Ông cũng có kế hoạch thực hiện chuyến bay có người lái đầu tiên trên Starship—tàu vũ trụ khổng lồ mà Musk đang phát triển để đưa con người lên Mặt Trăng và sao Hỏa. Công ty Shift4 của Isaacman sở hữu cổ phần trị giá 27,5 triệu USD trong SpaceX, và ông thường công khai ca ngợi Musk, bảo vệ thành tựu của SpaceX dù tránh bình luận về các quan điểm chính trị gây tranh cãi của Musk. Sự gần gũi này đặt ra câu hỏi về xung đột lợi ích, vì Isaacman, nếu được phê chuẩn, sẽ giám sát các hợp đồng hàng tỷ đô la của NASA với SpaceX và các đối thủ như Blue Origin của Jeff Bezos.
Musk, người được Trump chỉ định lãnh đạo “Bộ Hiệu quả Chính phủ” (DOGE), có ảnh hưởng đáng kể đến chính quyền mới. Với mục tiêu biến loài người thành “loài đa hành tinh” thông qua việc định cư trên sao Hỏa, Musk coi Isaacman là một đồng minh quan trọng. Sự kết hợp giữa vai trò chính thức của Isaacman tại NASA và ảnh hưởng không chính thức của Musk qua DOGE có thể định hình lại cách NASA phân bổ ngân sách và ưu tiên các sứ mệnh, nghiêng về các dự án thương mại thay vì các chương trình truyền thống do chính phủ dẫn dắt như Hệ thống Phóng Không gian (SLS).
Dưới sự lãnh đạo tiềm năng của Jared Isaacman và sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Tổng thống Donald Trump cùng Elon Musk, NASA có thể đối mặt với những thay đổi mang tính bước ngoặt trong 4 năm tới, tập trung vào thương mại hóa không gian, giảm chi phí và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các sứ mệnh tham vọng. Isaacman, với xu hướng ủng hộ việc tận dụng các công ty tư nhân để tiếp cận không gian—mô hình đã được NASA áp dụng thành công với SpaceX trong các chuyến bay tới Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS)—có thể thúc đẩy sự hợp tác sâu rộng hơn với khu vực tư nhân, đặc biệt là SpaceX. Với Starship là yếu tố cốt lõi trong chương trình Artemis nhằm đưa phi hành gia trở lại Mặt Trăng, Isaacman có khả năng ưu tiên việc chứng nhận và triển khai sớm con tàu này, vượt xa tiến độ hiện tại, từ đó làm lu mờ Hệ thống Phóng Không gian (SLS)—một dự án tốn kém và chậm chạp mà ông từng chỉ trích—đồng thời chuyển hướng nguồn lực sang các giải pháp thương mại hiệu quả và chi phí thấp hơn. Chương trình Artemis, với mục tiêu đưa con người trở lại Mặt Trăng vào cuối năm 2026, sẽ là thử thách đầu tiên của Isaacman, nhưng với ảnh hưởng của Musk và niềm đam mê cá nhân của ông đối với thám hiểm không gian, NASA có thể sớm chuyển trọng tâm sang sao Hỏa.
Musk đã công khai tham vọng đưa con người lên sao Hỏa trong thập kỷ này, và Isaacman từng khẳng định các sứ mệnh Polaris của ông sẽ hỗ trợ mục tiêu đó; do vậy, một kịch bản khả thi là NASA điều chỉnh Artemis để biến nó thành bàn đạp cho các sứ mệnh sao Hỏa ngay trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ Trump. Bên cạnh đó, với vai trò lãnh đạo “Bộ Hiệu quả Chính phủ” (DOGE) của Musk nhằm cắt giảm lãng phí, NASA—với ngân sách hàng năm khoảng 25 tỷ USD—sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ, và Isaacman, dựa trên kinh nghiệm kinh doanh, có thể tái cấu trúc cơ quan này, giảm phụ thuộc vào các dự án nội bộ tốn kém, thúc đẩy cạnh tranh giữa các công ty tư nhân, dù điều này có thể dẫn đến cắt giảm nhân sự liên bang hoặc hủy bỏ các chương trình không phù hợp với tầm nhìn “không gian thương mại” của Trump và Musk, gây ra phản ứng từ Quốc hội và các nhà thầu truyền thống như Boeing. Tuy nhiên, mối quan hệ chặt chẽ giữa Isaacman và Musk cũng tiềm ẩn rủi ro xung đột lợi ích, có thể bị Thượng viện chất vấn trong quá trình phê chuẩn; nếu Isaacman ưu ái SpaceX trong các hợp đồng NASA, các đối thủ như Blue Origin hay những nhà khoa học tập trung vào nghiên cứu Trái Đất (như quan sát khí hậu) có thể bị thiệt thòi, và kinh nghiệm quản lý chính phủ hạn chế của ông cũng có thể gây khó khăn khi điều hành một cơ quan phức tạp như NASA, đặc biệt nếu ông đặt nặng các sứ mệnh có người lái hơn khoa học cơ bản. Nhìn chung, 4 năm tới hứa hẹn một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ cho NASA, với tiềm năng định hình lại vai trò của Mỹ trong không gian, nhưng thành công sẽ phụ thuộc vào khả năng cân bằng giữa tham vọng và thực tế của Isaacman cùng bộ đôi Trump-Musk.
Lực lượng Không gian Hoa Kỳ (USSF), được thành lập dưới nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump vào năm 2019, đóng vai trò là một trụ cột quan trọng trong chiến lược không gian của ông, và trong nhiệm kỳ thứ hai, tiềm năng nâng tầm lực lượng này trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết nhờ sự phối hợp chặt chẽ với NASA cùng ảnh hưởng từ Trump, Elon Musk và Jared Isaacman. Để biến Space Force thành một biểu tượng vĩ đại của sức mạnh Mỹ trong không gian, một số hướng đi cụ thể có thể được thực hiện. Với kinh nghiệm xây dựng đội máy bay chiến đấu tư nhân lớn nhất thế giới tại Draken International, Isaacman có thể thúc đẩy sự hợp tác giữa NASA và Space Force để phát triển các vệ tinh quân sự tiên tiến và hệ thống phòng thủ, đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc và Nga—hai quốc gia đã chứng minh khả năng tiêu diệt vệ tinh. Space Force có thể triển khai các “phi đội không gian” sử dụng công nghệ tái sử dụng của SpaceX, như Falcon 9 hoặc Starship, để nhanh chóng phóng vệ tinh gián điệp hoặc vũ khí chống vệ tinh khi cần thiết, tăng cường khả năng quân sự hóa không gian một cách linh hoạt và hiệu quả.
Trump và Musk cũng có thể đầu tư vào một mạng lưới phòng thủ quỹ đạo toàn cầu, tận dụng mạng lưới vệ tinh Starlink của SpaceX để cung cấp dữ liệu thời gian thực, trong khi Isaacman, từ vai trò lãnh đạo NASA, hỗ trợ phát triển các cảm biến tiên tiến trên quỹ đạo nhằm phát hiện tên lửa siêu thanh hoặc các mối đe dọa từ đối thủ, biến Space Force thành một “lá chắn không gian” bảo vệ tài sản vũ trụ của Mỹ và đồng minh. Ngoài ra, Space Force có thể học hỏi mô hình NASA dưới thời Isaacman, mở rộng hợp tác với các công ty tư nhân như SpaceX, Northrop Grumman và Lockheed Martin để giảm chi phí và đẩy nhanh tiến độ triển khai công nghệ; chẳng hạn, Starship có thể được điều chỉnh để phóng các trạm không gian quân sự nhỏ hoặc vận chuyển lực lượng đặc nhiệm lên quỹ đạo thấp trong tình huống khẩn cấp, nâng cao khả năng phản ứng nhanh. Cuối cùng, để cạnh tranh với tham vọng không gian của Trung Quốc, như trạm vũ trụ Thiên Cung, Space Force có thể phối hợp với NASA dưới sự dẫn dắt của Isaacman để thiết lập các tiền đồn quân sự trên Mặt Trăng hoặc quỹ đạo Trái Đất, không chỉ củng cố an ninh quốc gia mà còn khẳng định vị thế siêu cường không gian của Mỹ. Những bước đi này, nếu được thực hiện đồng bộ, sẽ biến Space Force thành một lực lượng thực sự “vĩ đại,” đúng với tầm nhìn ban đầu của Trump, đưa Hoa Kỳ dẫn đầu trong cuộc đua không gian toàn cầu.
Sự đề cử Jared Isaacman của Tổng thống Trump, với sự hỗ trợ của Elon Musk, báo hiệu một kỷ nguyên mới cho NASA và Lực lượng Không gian Hoa Kỳ—một kỷ nguyên tập trung vào đổi mới tư nhân, thám hiểm táo bạo và bảo vệ lợi ích quốc gia trong không gian. Trong 4 năm tới, NASA có thể chuyển từ một cơ quan do chính phủ chi phối sang một đối tác chiến lược của các công ty như SpaceX, với mục tiêu đưa con người lên Mặt Trăng và sao Hỏa, trong khi Space Force được nâng cấp thành một lực lượng quân sự không gian hàng đầu thế giới. Thành công của tầm nhìn này sẽ phụ thuộc vào khả năng của Isaacman trong việc cân bằng lợi ích thương mại với sứ mệnh khoa học của NASA, cùng với nỗ lực của Trump và Musk trong việc biến Space Force thành biểu tượng của sức mạnh Mỹ trên quỹ đạo. Nếu thực hiện được, bộ ba này có thể khởi động một “Kỷ nguyên Vàng” thực sự, đưa nước Mỹ dẫn đầu trong cuộc đua không gian toàn cầu.
Kevin Trần: Việt Sóng TV
