Cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã trở thành một trong những vấn đề nóng bỏng nhất trong quan hệ quốc tế kể từ năm 2018. Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Hoa Kỳ đã áp đặt thuế quan lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nhằm đối phó với các chính sách thương mại không công bằng của Bắc Kinh. Trung Quốc đáp trả bằng cách áp thuế lên hàng hóa Mỹ, đặc biệt là các sản phẩm nông sản, năng lượng và hàng công nghiệp. Tuy nhiên, sau nhiều năm leo thang, có thể thấy rằng Trung Quốc không đủ sức để chiến thắng trong cuộc chiến này, và những thủ đoạn bẩn thỉu của họ chỉ làm lộ rõ sự yếu kém trong chiến lược.
Cuộc chiến thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu từ năm 2018 khi Hoa Kỳ quyết định áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc. Động thái này nhằm đối phó với các chính sách thương mại không công bằng của Trung Quốc, bao gồm việc trợ cấp cho các doanh nghiệp nhà nước, đánh cắp công nghệ, và thao túng tiền tệ. Trung Quốc đã phản ứng bằng cách áp thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ, nhưng những biện pháp này dường như chỉ mang tính biểu tượng hơn là hiệu quả kinh tế thực sự.
Ngày 03 Tháng 02 Năm 2025, Trung Quốc lên tiếng sẽ áp đặt thuế trả đũa lên các sản phẩm năng lượng của Mỹ, bao gồm dầu thô, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và than đá. Tuy nhiên, dữ liệu thương mại cho thấy tác động của các biện pháp này lên Hoa Kỳ là không đáng kể. Trong khi đó, Trung Quốc lại đang đối mặt với nguy cơ chịu thiệt hại lớn hơn do sự phụ thuộc nặng nề vào thị trường Mỹ.
Năm 2023, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt khoảng 575 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc đạt khoảng 150 tỷ USD, tập trung vào các mặt hàng như nông sản, năng lượng, công nghệ cao, và máy bay. Ngược lại, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ lên tới 425 tỷ USD, chủ yếu là điện thoại di động, máy tính, thiết bị viễn thông, và hàng tiêu dùng.
Như vậy, Trung Quốc xuất siêu hơn 275 tỷ USD sang Hoa Kỳ, điều này cho thấy nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc nhiều hơn vào thị trường Mỹ so với chiều ngược lại. Sự phụ thuộc này khiến Trung Quốc dễ bị tổn thương hơn trong cuộc chiến thương mại. Khi thuế quan leo thang, các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất thị phần vào tay các nước như Việt Nam, Ấn Độ, và Mexico.
Trung Quốc đã áp thuế lên các sản phẩm năng lượng nhập khẩu từ Mỹ, nhưng tác động của các biện pháp này là khá hạn chế. Dầu thô Mỹ chỉ chiếm 1,7% tổng nhập khẩu dầu của Trung Quốc năm 2024, giảm từ 2,5% năm 2023. Tương tự, LNG Mỹ chỉ chiếm 5,4% tổng nhập khẩu LNG của Trung Quốc. Than Mỹ cũng chỉ đóng góp một phần nhỏ trong tổng lượng nhập khẩu than của Trung Quốc.
Trung Quốc có thể tìm các nguồn cung khác từ Nga, Trung Đông, hoặc châu Phi, nhưng Hoa Kỳ cũng có thể dễ dàng chuyển hướng xuất khẩu LNG sang châu Âu hoặc các nước châu Á khác như Nhật Bản và Hàn Quốc. Hơn nữa, Mỹ có lợi thế cạnh tranh trong lĩnh vực năng lượng nhờ vào chi phí sản xuất thấp, thị trường năng lượng tự do, và lợi thế địa chính trị.
Trong cuộc chiến thương mại này, cả hai nước đều chịu thiệt hại, nhưng mức độ ảnh hưởng là khác nhau. Hoa Kỳ có thể chịu thiệt hại ở một số lĩnh vực như xuất khẩu nông sản, nhưng họ đã tìm cách bù đắp tổn thất bằng cách xuất khẩu sang các thị trường khác như EU, Ấn Độ, và Đông Nam Á. Ngược lại, Trung Quốc đang đối mặt với những thiệt hại nghiêm trọng hơn, đặc biệt là trong ngành công nghệ và hàng tiêu dùng.
Ngành công nghệ Trung Quốc đã bị suy yếu đáng kể do các lệnh hạn chế xuất khẩu chip bán dẫn và linh kiện công nghệ cao từ Mỹ. Các công ty như Huawei đang gặp khó khăn lớn trong việc duy trì hoạt động. Ngoài ra, nếu Mỹ tiếp tục áp thuế cao hơn lên hàng hóa Trung Quốc, các công ty sản xuất Trung Quốc có thể mất thị phần vào tay các nước khác.
Mặc dù Trung Quốc đã sử dụng nhiều chiến thuật không minh bạch như trợ cấp công nghiệp, thao túng tiền tệ, và sử dụng các công ty nhà nước để kiểm soát thị trường, họ vẫn không đủ sức để chiến thắng trong cuộc chiến thương mại này. Hoa Kỳ có thị trường nội địa mạnh và nền kinh tế đa dạng hơn, cho phép họ giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc và chuyển hướng chuỗi cung ứng sang các nước khác.
Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ, và họ sẽ chịu tổn thất lớn hơn nếu chiến tranh thương mại tiếp tục leo thang. Những động thái trả đũa của Trung Quốc chỉ mang tính biểu tượng và không thể che giấu được những bất ổn trong nền kinh tế của họ. Với nền tảng kinh tế vững chắc, Hoa Kỳ hoàn toàn có khả năng xoay chuyển tình thế và đảm bảo lợi ích quốc gia trong cuộc chiến thương mại kéo dài này.
Cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung không chỉ là một cuộc đấu tranh kinh tế, mà còn là một bài học về sự minh bạch và công bằng trong chính sách thương mại quốc tế. Trung Quốc cần nhận ra rằng những thủ đoạn bẩn thỉu sẽ không giúp họ chiến thắng, mà chỉ làm lộ rõ những điểm yếu trong chiến lược của mình.
Kevin Trần: Việt Sóng TV
